Nadat een reeks stikstofarresten de vergunningverlening voor activiteiten die gepaard gaan met stikstofdepositie op beschermde natuurgebieden in gevaar bracht, heeft de Vlaamse Regering op 10 maart 2023 de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) aangenomen. De PAS is een omvattend programma met verschillende onderdelen, waaronder brongerichte maatregelen, een saneringsplan voor de natuur, beoordelingskaders, flankerende maatregelen en een monitorings- en borgingssysteem. De beoordelingskaders zijn van direct belang voor de vergunningverlening, aangezien activiteiten en projecten met een impactscore onder bepaalde drempels (‘de minimis‘) worden vrijgesteld van de verplichting om een passende beoordeling op te maken.
De PAS werd juridisch verankerd in het decreet van 26 januari 2024 over de programmatische aanpak stikstof, beter bekend als het ‘Stikstofdecreet’, dat op 23 februari 2024 in werking trad. Het decreet streeft naar een reductie van de stikstofoxide-uitstoot in het Vlaamse Gewest met 45% en de ammoniakuitstoot met 40% tegen 2030, ten opzichte van 2015.
Artikel 21, §2 van het Stikstofdecreet draagt de Vlaamse Regering op een nieuwe, werkbare en wetenschappelijk onderbouwde aanpak uit te werken voor de periode vanaf 1 januari 2031. Dit werd verder uitgewerkt in het Vlaams Regeerakkoord 2024-2029, waarin gesteld werd:
“We stellen een interdisciplinair wetenschappelijk team samen met als opdracht vorm te geven aan een emissiebeleid dat zowel juridisch als wetenschappelijk robuust is. We maken op basis daarvan deze legislatuur werk van een volgende Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), indien de wetenschappelijke robuustheid is bewezen. Die vormt een decretale basis voor een vergunningenbeleid dat in werking treedt in 2031. We bewaken daarbij de rechtszekerheid om zo een vergunningenstop voor de brede maatschappij te voorkomen en doen geen afbreuk aan de beoogde doelstellingen. Daartoe vereenvoudigen we het instrument van de passende beoordeling, zodat sneller en met minder kosten en lasten duidelijkheid verkregen wordt over de aanvaardbaarheid van een project.”
De Vlaamse Regering heeft inmiddels de Wetenschappelijke Interdisciplinaire Commissie Stikstof (WIC-stikstof) opgericht, onder het voorzitterschap van Prof. Dr. Willy Verstraete. Mr. Gregory Verhelst werd door de Vlaamse Regering verzocht om als juridisch expert in de WIC-stikstof te zetelen. Het is de bedoeling dat de commissie tegen eind 2026 een eindadvies oplevert met het oog op een nieuw stikstofbeleid.